Kandida Mantarı (Candida Albicans) Nedir?

/in

Kandida, insan vücudunda doğal olarak bulunan bir tür maya mantarıdır. Vücutta birçok bölgede ama özellikle bağırsak, ağız ve ciltte bulunur. Normal şartlarda belirli sayılarda bulunduğunda  zararsız olan bu mantar, vücudun bağışıklık sistemi zayıfladığında artıp enfeksiyonlara neden olabilir. Kandida enfeksiyonları, ağızda “pamukçuk”, genital bölgede “vajinal mantar enfeksiyonu” ve daha ciddi durumlarda  “sistemik kandidiyazise” neden olabilir.

Kandida Belirtileri Nelerdir?

Candida enfeksiyonlarının belirtileri enfeksiyonun bulunduğu yere göre değişir:

  1. Oral Kandidiyazis (Pamukçuk):

    • Ağız içinde beyaz, kremsi lezyonlar
    • Ağrı ve hassasiyet
    • Tat kaybı
    • Ağız köşelerinde çatlaklar

  2. Vajinal Kandidiyaz:

    • Yoğun kaşıntı ve yanma
    • Yoğun, beyaz, peynirimsi akıntı
    • Cinsel ilişki sırasında ağrı
    • Vajinal bölgedeki deride kızarıklık ve şişlik

  3. Cilt Kandidiyazı:

    • Kızarıklık ve kaşıntı
    • Deride döküntüler
    • Deri kıvrımlarında nemli, beyazımsı plaklar

  4. Sistemik Kandidiyaz:

    • Ateş ve titreme
    • Kas ve eklem ağrıları
    • Yoğun yorgunluk
    • Ciddi vakalarda organ yetmezliği

Kandida Türleri Nelerdir?

Kandida ailesinde birçok farklı tür bulunur, ancak en yaygın olanları şunlardır:

  1. Candida albicans:

    En sık rastlanan türdür ve genellikle pamukçuk ve vajinal enfeksiyonlara neden olur.

  2. Candida glabrata:

    Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde daha sık görülür.

  3. Candida tropicalis:

    Diyabetik hastalarda ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda yaygındır.

  4. Candida parapsilosis:

    Yenidoğanlarda ve hastane kaynaklı enfeksiyonlarda görülür.

  5. Candida krusei:

    Bazı antifungal ilaçlara dirençli olması nedeniyle tedavisi zordur.

Kandida Neden Olur?

Kandida enfeksiyonlarının birçok nedeni olabilir:

  1. Antibiyotik Kullanımı:

    Antibiyotikler, vücuttaki yararlı bakterileri öldürerek Kandida’nın aşırı büyümesine neden olabilir.

  2. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı:

    HIV/AIDS, kanser tedavileri veya organ nakli gibi durumlar bağışıklık sistemini zayıflatır.

  3. Hormonal Değişiklikler:

    Hamilelik, doğum kontrol hapları veya hormon replasman tedavisi gibi hormonal değişiklikler Kandida enfeksiyonlarını tetikleyebilir.

  4. Diyabet:

    Yüksek kan şekeri seviyeleri Kandida’nın büyümesi için uygun bir ortam sağlar.

  5. Kötü Hijyen ve Nemli Ortamlar:

    Özellikle deri kıvrımlarında nemli ve hijyenik olmayan koşullar Kandida enfeksiyonlarına zemin hazırlar.

Kandida Nasıl Teşhis Edilir?

Maya ve küfler yapışkan özelliklerinden dolayı tek seferlik dışkı örneklemesinde dışkının analiz edilen bölümünde bulunmayabilir ve bu durumda dışkı örnek analizinde saptanamaz En az art arda 3 örnekleme ile analiz tekrar edilmelidir. Bu nedenle mikrobiyom incelemesinde tek örnekleme ile mantar saptanmaması candida kolonizasyonunu ekarte ettirmez. Kişinin klinik bulguları devam ediyor ise idrar “D arabinitol testi” ile Kandida metabolitleri idrarda tespit edilebilir. Kandida suşlarının idrar ile atılan en patojen metaboliti D-arabinitoldür. İnvaziv Kandida enfeksiyonlarının tanısı için “D-arabinitol” iyi bir gösterge olabilir.

Kandida Nasıl Önlenir?

Kandida enfeksiyonlarını önlemek için aşağıdaki adımlar atılabilir:

  1. Dengeli Beslenme:

    Şeker ve rafine karbonhidrat alımını azaltarak sağlıklı bir diyet izlemek, Kandida artışını kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.

  2. Bağışıklık Sistemini Güçlendirme:

    Düzenli egzersiz, yeterli uyku ve stres yönetimi, bağışıklık sistemini güçlü tutar.

  3. Hijyen:

    Özellikle genital bölge ve deri kıvrımlarının temiz ve kuru tutulması önemlidir.

  4. Antibiyotik Kullanımı:

    Antibiyotiklerin gereksiz ve aşırı kullanımından kaçınılmalıdır.

  5. Giysi Seçimi:

    Pamuklu ve hava alan giysiler giymek, nemli ortamların oluşmasını engeller.

Kandida Hakkında Sık Sorulan Sorular

  1. Kandida enfeksiyonu bulaşıcı mıdır?

    • Kandida genellikle bulaşıcı değildir, ancak vajinal kandidiyazis cinsel yolla bulaşabilir.

  2. Kandida diyeti nedir?

    • Kandida diyeti, şeker, gluten , süt ürünleri ve maya içeren yiyeceklerin kısıtlandığı bir diyet türüdür. Amaç, kandida’nın büyümesini kontrol altında tutmaktır.

  3. Kandida enfeksiyonları tekrarlayabilir mi?

    • Evet, özellikle altta yatan bir sağlık sorunu varsa veya yaşam tarzı değişiklikleri yapılmazsa enfeksiyonlar tekrarlayabilir.

Candida enfeksiyonları, doğru önlemler alındığında ve gerekli tedaviler uygulandığında genellikle kontrol altına alınabilir. Ancak, altta yatan sağlık sorunları veya yaşam tarzı faktörleri göz önünde bulundurulmalı ve uzun vadeli bir yaklaşım benimsenmelidir.