İçindekiler
Histamin intoleransı, histaminin metabolize edilememesi sebebiyle plazmada histamin artışı sonucu dokularda histamin reseptörlerinin aşırı uyarılması ve semptom yaratmasıdır. Histamin intoleransı, alerjik olmayan besin intoleransları sınıflandırmasında tanımlanmaktadır. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’nin (EFSA) 2011 yılında besinlerdeki biyojenik aminler ve sağlık risklerine dair yayınladığı raporda, toksik potansiyele sahip biyojenik aminler arasında histamin ikinci sırada yer almıştır.
Histamin İntoleransı:
Histamin, histidinin dekarboksilasyonundan türetilen biyojenik bir amindir. Mast hücrelerinde, bazofillerde, trombositlerde, histaminerjik nöronlarda ve enterokromafin hücrelerinde sentezlenir. Vücutta doğal olarak oluşan bir kimyasal haberci olan histamin, bağışıklık tepkilerini düzenlemek, nörotransmitter gibi davranmak ve sindirime yardımcı olmak gibi çeşitli temel işlevlere hizmet eder. Histamin, doğal olarak oluşmasının yanı sıra bazı besinler yoluyla da vücuda alınabilmektedir (fermente ürünler, domates, ıspanak, çikolata, peynir, yoğurt, şarap, konserve ürünler vb.). Diamin oksidaz (DAO), vücudun histamini parçalanmasında rol alan en önemli enzimlerden biridir. Yıkım ürünü imidazol asetaldehit böbrekler yolu ile vücuttan atılır. Besinlerle alınan histamin, daha çok ince bağırsakta yoğun olarak bulunan DAO ile metabolize edilir. Bu nedenle beslenmeyle alınan ekzojen histaminin metabolizmasında DAO ana enzim görevindedir. Histamin intoleransı, vücudun histamini metabolize etmede zorluk yaşadığı ve bu nörotransmiterin kan dolaşımında birikmesine yol açan bir durumu ifade eder. Bu durum, histamin alım hızı vücudun onu parçalama kapasitesini aştığında ortaya çıkar. Histamin intoleransında, aşırı histamin içeren gıdaların alımı, DAO enzim eksikliği veya DAO enziminin inhibisyonu olmak üzere temel olarak üç mekanizma söz konusudur.
Histamin İntoleransı Bulguları:
Histamin intoleransı, kısaca vücuttaki histamin miktarı ve histamin yıkımı arasındaki dengesizlik olarak tanımlanmaktadır. Histamin intoleransı olan kişiler, genellikle vücutlarında dolaşan aşırı histamin nedeniyle çeşitli semptomlar yaşarlar. Histamin reseptörleri vücudun neredeyse her yerinde bulunduğundan, histamin intoleransı semptomları da oldukça çeşitlidir. Yaygın semptomlar arasında baş ağrısı, migren, kurdeşen, ciltte kızarıklık, kaşıntı, burun tıkanıklığı, ishal, karın ağrısı, düzensiz adet döngüsü ve baş dönmesi yer alır. Bu semptomların şiddeti büyük ölçüde değişebilir ve diğer koşulları taklit edebilir, bu da histamin intoleransının teşhisini zorlaştırır. Histamin açısından zengin gıdalardan oluşan bir diyet, bazı ilaçlar, alkol tüketimi nedeniyle DAO inhibisyonu ve DAO işlevini bozan altta yatan gastrointestinal bozukluklar gibi belirli faktörler histamin dengesizliğine katkıda bulunabilir.
Histamin İntoleransı İçin Yapılabilecek Tetkikler:
Histamin intoleransının, temel olarak histamin eliminasyonunun bozulması nedeniyle, histamini elimine eden enzimlerin yeterince çalışmamasına dayandığı düşünülmektedir. Histamin intoleransı açısından dışkı, idrar ve serum histamin seviyeleri, mevcut histamin seviyeleri ve bozulması hakkında bilgi vermektedir. Ancak, histaminin yüksek alımı ile kişilerde semptom görülebilirken, histamin normal hatta düşük düzeylerde alınsa bile, enzimin yetersizliğine bağlı olarak semptomların gelişebildiği gösterilmiştir. Bu nedenle, bu ölçümlerin yanı sıra, serum DAO konsantrasyonu ve DAO enzim kofaktörlerinin tayini yapılabilmektedir. İnflamatuar bağırsak hastalıkları ve genetik nedenlerle DAO eksikliği görülebilirken, bazı ilaçlar (özellikle antibiyotikler) ve alkol gibi etkenler DAO aktivasyonunu azaltarak histamin intoleransına sebep olabilir. Tam da bu noktada “Histamin Eliminasyon Oranı (HERO)” testi, histamin maruziyeti olmaksızın DAO aktivitesinin durumuna dair fikir vermekte ve histamin intoleransının ayırıcı tanısında önerilmektedir.
HERO Test’in Çalışma Prensibi:
Test prensibi, bozulma türünden bağımsız olarak serumdaki histaminin in vitro provokasyonu yoluyla yıkım kapasitesini belirler. Bu testte, enzimin konsantrasyonu değil, histaminin parçalanma hızı ölçülür. DAO inhibisyonu ile DAO eksikliği arasında ayrım yapılmasına yardımcı olur. Bir diğer avantajı ise bu test için özel bir diyete veya histamin provokasyonuna gerek olmamasıdır. Serum histamin eliminasyon oranının ölçümü, histaminden zengin gıdalarla beslenen ve yukarıda belirtilen alerjik veya psödoalerjik reaksiyonları gösteren hastaların değerlendirilmesinde yol gösterici olarak önerilmektedir.